φιλ(ο)-

ΝΜΑ

α' συνθετικό μεγάλου αριθμού ονομάτων, καθώς και ελάχιστων ρημάτων (που θα έπρεπε πιθ. να θεωρηθούν ως μετονοματικά παρ. αμάρτυρων τ.) όλων τών περιόδων τής Ελληνικής, το οποίο ανάγεται στο επίθ. φίλος. Τα σύνθ. με φιλ(ο)- ανήκουν στην κατηγορία τών αντικειμενικών συνθ., στα οποία το α' συνθετικό έχει τη ρηματική έννοια τού φιλώ «αγαπώ» για να δηλώσει αυτόν που αγαπά, προτιμά, επιδιώκει, τού αρέσει ή έχει τάση προς αυτό που σημαίνει το β' συνθετικό (πρβλ. φιλοθύτης < φιλεῑ θύειν). Τέλος, αναλογικά προς τα σύνθ. με α' συνθετικό φιλ(ο)- και, κατά το σχήμα φιλ(ο)-: φιλῶ, έχουν σχηματιστεί και τα σύνθ. με μισ(ο)- (βλ. λ. μισῶ).Παραδείγματα λ. με α' συνθετικό φιλ(ο)-: φιλάγαθος, φιλάγρυπνος, φιλάδελφος, φίλαθλος, φιλαλήθης, φίλανδρος, φιλανθής, φιλάνθρωπος, φιλαπόδημος, φιλάργυρος, φιλάρχαιος, φίλαρχος, φιλάσθενος, φίλαυτος, φιλελεήμων, φιλελεύθερος, φιλέλλην(ας), φιλέορτος, φιλεπιστήμων, φιλέραστος, φίλεργος, φιλέρημος, φίλερις, φιλέταιρος, φιλήδονος, φιλήσυχος, φίλιππος, φιλογύνης, φιλόδενδρος, φιλοδίκαιος, φιλόδικος, φιλόδοξος, φιλόδρομος, φιλόζωος, φιλοθεάμων, φιλόθεος, φιλόθερμος, φιλόθηρος, φιλοθόρυβος, φιλόθρησκος, φιλόκαλος, φιλοκερδής, φιλοκίνδυνος, φιλόκοσμος, φιλοκτήμων, φιλόλαος, φιλόλογος, φιλομαθής, φιλόμαχος, φιλομειδής, φιλομήτωρ, φιλόμουσος, φιλόνικος / -νεικος, φιλόξενος, φιλοπαίγμων, φιλόπαις, φιλόπατρις, φιλόπλουτος, φιλοπόλεμος, φιλόπολις, φιλόπονος, φιλοπότης, φιλοπράγμων, φιλόπρωτος, φιλόπτωχος, φιλόσκιος, φιλοσκώμμων, φιλόσοφος, φιλόστοργος, φιλοσυγγενής, φιλοτάραχος, φιλότεκνος, φιλότεχνος, φιλότιμος, φιλόφρων, φιλοχρήματος, φιλόχριστος, φιλοψευδής, φιλόψογος, φιλόψυχος

αρχ.

φίλαβρος, φιλάγλαος, φίλαγρος, φιλάγων, φιλαθήναιος, φιλαιδήμων, φιλαίτιος, φιλαλαζών, φιλαλέξανδρος, φιλάνωρ, φιλαπεχθής, φιλάπλους, φιλάρματος, φιλάρρην, φιλάρχων, φίλαυλος, φιλέγγυος, φιλειδήμων, φιλέλεος, φίλελπις, φιλέπαινος, φίλερως, φιλεύνοος, φιλεχθής, φιληδής, φιλόβακχος, φιλόβορος, φιλόβουλος, φιλόγαιος, φιλόγαμος, φιλόγλυκυς, φιλόγονος, φιλόγραικος, φιλογραφώ, φιλόδαφνος, φιλόδειπνος, φιλόδημος, φιλόδηρις, φιλοδίτης, φιλόδοτος, φιλοεθνής, φιλοθεωρός, φιλοθρέμμων, φιλοθύτης, φιλοίκειος, φιλοΐστωρ, φιλοκηδεμών, φιλοκνήμις, φιλοκομπαστής, φιλοκρατία, φιλοκυδής, φιλοκώμῳδος, φιλόλεκτρος, φιλόμαντις, φιλόμβροτος, φιλομείραξ, φιλομήλα, φιλόμολπος, φιλονοσώ, φιλοπαιδ(ε)ία, φιλοπάννυχος, φιλοπάτωρ, φιλοπένης, φιλόπικρος, φιλόπλαγκτος, φιλοπλόκαμος, φιλόπλους, φιλοποιός, φιλοπόντιος, φιλόποτμος, φιλοπραγματίας, φιλοπρεπής, φιλοπροσηνής, φιλόπυρος, φιλοργής, φιλόρθιος, φιλορμίστειρα, φιλορ(ρ)ήτωρ, φιλόρρυθμος, φιλορρώξ, φιλορχηστής, φιλόσαρκος, φιλοσέβαστος, φιλόσκοπος, φιλόσπονδος, φιλοσύγγαμος, φιλόσυκος, φιλοσυνήθης, φιλοσώματος, φιλοσώφρων, φιλοτερπής, φιλοτοιούτος, φιλοτραφής, φιλοϋγιής, φιλόφθονος, φιλόφιλος, φιλοφυσικός, φιλόχορος, φιλόχωρος, φίλοψος

αρχ.-μσν.

φιλαίματος, φιλακροάμων, φιλενδείκτης, φιλεπίστροφος, φίλεχθρος, φιλέψιος, φιλοβασιλεύς, φιλόγελως, φιλοδαίμων, φιλόδακρυς, φιλοεπής, φιλόθρηνος, φίλοικτος, φιλόκαινος, φιλόκοινος, φιλόκομπος, φιλόκουρος, φιλόκτιστος, φιλομόχθηρος, φιλόνεος, φιλοπαθής, φιλοπευθής, φιλοπληκτικός, φιλόπορνος, φιλοπροεδρία, φιλόργιος, φιλορρύπαρος, φιλόσκαρθμος, φιλοσκύλαξ, φιλοστασιώτης, φιλότμητος, φιλόχλαινος, φιλοχρήμων, φιλοψάμαθος

μσν.

φιλασφαλής, φιλαυξής, φιλείρηνος, φιλεπίσκοπος, φιλευγενής, φιλευσεβής, φιλόβιος, φιλόβρομος, φιλογνώμων, φιλογώνιος, φιλοδιδάσκαλος, φιλόθρονος, φιλοκάνων, φιλόκολπος, φιλολείμων, φιλόμετρος, φιλομονάζω, φιλόναος, φιλόνυμφος, φιλοποίκιλος, φιλοπονείον, φιλοσίγματος, φιλόσταυρος, φιλοσύγχυτος, φιλότονος, φιλοχίτων, φιλόψαλμος

μσν.- νεοελλ.

φιλάδικος, φιλάρπαξ, φιλεύσπλαγχνος, φιλήκοος, φιλόνομος

νεοελλ.

φιλάλληλος, φίλαλλος, φιλάρεσκος, φιλαρμονική, φιλοδασικός, φιλοδυτικός, φιλοκατήγορος, φιλολαϊκός, φίλοξος, φιλοπερίεργος, φιλοπρόοδος, φιλοτάξιδος, φιλοτελής, φιλοτομαριστής.